İş, aile, arkadaşlar, sosyal medya, finansal ihtiyaçlar, kısacası her alandan gelen talepler….
İş-özel yaşam dengesi, modern hayatın bir zorunluluğu haline gelmiş önemli bir kavramdır. Günümüzde insanlar, yoğun iş temposu, profesyonel beklentiler, aile sorumlulukları ve kişisel ihtiyaçlar arasında denge kurmak için çaba gösterirken birçok zorlukla karşılaşırlar. İşte artan sorumluluklar, uzun çalışma saatleri, evde artan sorumluluklar, sağlık ile ilgili sıkıntılar, çocuk sahibi olmak vb. bu dengeyi oluşturmayı zorlaştıran faktörlerdir. Bu dengeyi sağlamak, sağlıklı bir yaşam sürmek, başarılı ve mutlu olmak için hayati önem taşır. İş-özel yaşam dengesi, bireylerin çalışma saatleri, aile ve sosyal ilişkileri, kişisel gelişim ve dinlenme arasında uyumlu bir denge kurmalarını gerektirir. İş ve özel yaşam arasındaki dengeyi sağlamak, sürdürülebilir bir mutluluk ve huzurun temelidir.
İş-özel yaşam dengesini kurmak hemen herkes için zordur. Yoğun çalışma saatleri, iş ve finansal kaygılar bu dengenin sağlıklı bir şekilde oluşmasına izin vermez sıklıkla. İş–özel yaşam dengesini oluşturmak için atmanız gereken adımlara gelin bir bakalım:
1. Sınırlar Belirlemek:
İş-özel yaşam arasında sınırları belirlemek önemlidir. Çalışma saatlerini ve özel yaşam zamanını ayırmak ilk adımdır. Bunun için net bir program oluşturmak, işin özel yaşamdan ya da özel yaşamın işten zaman çalmasını engellemek için zorunludur.
Kısacası zaman yönetimi bu dengeyi kurmada çok önem kazanır.
Evden çalışıyorsanız ya da zaman zaman evde de çalışmanız gerekiyorsa, mutlak ortak yaşam alanından ayrı bir çalışma alanınız, şartlar el veriyorsa da bir çalışma odanız olmalıdır. Özel yaşamınıza iş, iş yaşamınıza da özel yaşamınız nüfus etmemelidir. Her iki alanda da verimli olmak için mutlak özel bir çalışma alanına ihtiyaç vardır. Bu sizin işle ilgili konulara odaklanmanıza da çok yardımcı olacaktır. İş saatlerinde iş, özel yaşam saatlerinizde de özel yaşam alanınıza ait aktiviteleri yapmalısınız. Örneğin toplantılar arasında gidip çamaşır makinasını boşaltmayın. Ya da akşam yemek yerken bir yandan da iş maillerine bakmayın. Her alanın aktivitesi o alan zamanında gerçekleşmelidir.
Kısacası sadece mekânsal ayırım değil, zamansal ayırım da şarttır sağlıklı bir iş-özel yaşam dengesi için.
2. Öncelikleri Belirlemek:
Her günün sabahında önceliklerinizi belirlemek ve bu önceliklere göre zaman planlamanızı yapmak günü doğru ve dengeli kullanmanız için çok önemlidir.
Zaman yönetimi, kişinin sahip olduğu zamanı verimli ve etkili bir şekilde kullanma becerisidir. Bu yönetim süreci, önemli görevleri yerine getirme, öncelikleri belirleme ve zamanı verimli bir şekilde planlama ile ilgilidir. Zaman yönetimi, stresi azaltmak, iş verimini artırmak, hedeflere ulaşmak ve yaşam kalitesini iyileştirmek için kaçınılmazdır. Doğru zaman diliminde doğru alanlara yönelmek iş ile ilgili görevleri tamamlamak, aile ve kişisel ihtiyaçlarınıza zaman ayırmak için gereklidir. Bu yaklaşım zaman yönetimi becerilerinizi geliştirecek ve iş–özel yaşam dengesini kurmanızı kolaylaştıracaktır.
3. Esneklik ve Uyum Sağlama:
Esneklik, gerektiğinde iş ve kişisel yaşam arasında geçiş yapabilme ve değişen durumlara uyum sağlayabilme yeteneğidir. Esnek çalışma saatleri, uzaktan çalışma imkanı gibi esneklikler, çalışanların iş-özel yaşam dengesini sağlamaya yardımcı olacaktır.
Uyum Sağlama, değişen koşulların taleplerine göre hızla ve etkili bir biçimde şekil almaktır. Bazen planlar değişebilir veya beklenmedik olaylar ortaya çıkabilir. Bu gibi durumlarda iş-özel yaşam arasında dengeyi korumak için hızlı bir şekilde uyum sağlamak, stresi azaltır ve daha verimli bir şekilde hareket etmenizi sağlar.
İş-özel yaşam dengesini sağlamak için esneklik göstermek ve değişen durumlara uyum sağlamak önemlidir. Zaman zaman iş gereksinimleri değişebilir veya özel yaşamda beklenmedik durumlar ortaya çıkabilir. Bu durumlarda esneklik göstermek ve çözüm odaklı yaklaşmak dengeyi korumaya yardımcı olacaktır.
Sonuç olarak, esneklik ve uyum sağlama, iş-özel yaşam dengesini sağlamak ve sürdürmek için kritik öneme sahip yeteneklerdir. Bu beceriler, kişinin daha sağlıklı, daha mutlu ve daha verimli bir yaşam sürdürebilmesine yardımcı olacaktır.
4. Destek ve İş Birliği:
Destek ve İş Birliği, iş-özel yaşam dengesini sağlamak ve sürdürmek için önemlidir.
Hem çalışanlar hem de işverenler açısından bu iki kavramın önemi büyüktür. İşverenler, çalışanların iş-özel yaşam dengesini sağlamalarına yardımcı olmak için esnek çalışma düzenleri sunabilir. Uzaktan çalışma, esnek çalışma saatleri, yarı zamanlı çalışma gibi seçenekler, çalışanların iş ve kişisel hayat arasında uyum sağlamalarına imkan tanır.
İşyerinde iş arkadaşları arasında dayanışma ve yardımlaşma kültürünün oluşması, işözel yaşam dengesinin desteklenmesine katkı sağlar. Çalışanlar arasında iş birliği, işlerin daha verimli ve etkili bir şekilde yapılmasını sağlar. Aile veya yakın çevreden destek almak da iş–özel yaşam dengesini korumada çok etkili diğer bir alandır. Aileniz, yakın çevreniz çalışma zamanlarınızda sizden talepte bulunmayarak, evden çalışıyorsanız, sessizliği sağlayarak destek olabilirler örneğin. İş-özel yaşam dengesini sağlamak ve sürdürmek için destek ve iş birliği önemli temel unsurlardır.
5. Özbakım:
İş-özel yaşam dengesinde “özbakım”, kişinin fiziksel, zihinsel ve duygusal ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik düzenli ve bilinçli çaba sarf etmesidir. Özbakım, sağlığın ve refahın korunması, iş-özel yaşam arasındaki dengeyi sürdürmek için vazgeçilmez bir unsurdur.
Fiziksel sağlık, iş-özel yaşam dengesini korumanın temelini oluşturur. Sağlıklı bir beden, çalışma performansını artırır ve daha fazla enerji ve motivasyon sağlar. Özbakım, düzenli fiziksel aktivite, dengeli beslenme ve yeterli uyku gibi alışkanlıkların benimsenmesini içerir.
Zihinsel sağlık, yoğun iş temposu ve günlük hayatın stresiyle başa çıkmak için kritik öneme sahiptir. Özbakım, zihinsel olarak rahatlamanız için zihninizi dinlendiren etkinliklere zaman ayırmanızdır. Meditasyon, yoga, kitap okuma, hobiler, doğa ile iç içe zaman geçirme ve yaratıcı etkinlikler, zihinsel sağlık için doğru ve keyifli yöntemlerdir.
İş-özel yaşam dengesinde duygusal denge önemlidir. Stresli durumlarla başa çıkma becerisi, olumsuz duyguları yönetme ve olumlu ilişkiler geliştirme, özbakımın bir parçasıdır. Duygusal ihtiyaçlarınıza dikkat ederek, iş-özel hayat arasında daha sağlıklı bir denge elde edebilirsiniz.
İş-özel yaşam dengesinde dinlenme ve yenilenmenin önemi büyüktür. Dinlenme, vücudun ve zihnin yenilenmesini sağlar ve verimliliği artırır. Tatiller, hafta sonları, hobilerle ilgilenme ve doğayla iç içe olma gibi etkinlikler, özbakım için önemli bir rol oynar.
Özbakım için zaman ayırmak, zaman yönetimi becerisi gerektirir. Zamanınızı verimli bir şekilde kullanarak hem iş hem de kişisel hayatınıza zaman ayırabilir ve özbakımı günlük rutininize yerleştirebilirsiniz. Özbakım aynı zamanda kişisel gelişim ve öğrenme süreçlerini içerir. Yeni beceriler edinme, eğitim ve öğrenme fırsatları arayarak kendinizi geliştirebilirsiniz. Özbakıma zaman ve özen göstermek, daha mutlu, daha verimli ve dengeli bir yaşam sürmenizi sağlayacaktır.
6. Teknolojiyi Sınırlamak:
Teknoloji, günümüzde hayatımızın neredeyse her alanına nüfuz etmiş durumda. İş hayatında da teknoloji kullanımı artık vazgeçilmez ve yanında getirdiği birtakım olumsuz etkileri de kaçınılmaz. Teknoloji kullanımını sınırlamak, iş-özel yaşam dengesini sağlamak için bir gerekliliktir.
Sürekli olarak teknolojiye bağlı kalmak, iş stresinin artmasına ve özel yaşam kalitesinin düşmesine neden olur. Teknoloji kullanımını sınırlamak, zihnin dinlenmesine ve stresin azalmasını sağlayacaktır.
Teknolojinin yoğun kullanımı, aile ilişkilerinizi olumsuz etkiler. İlişkilerinizin olumsuz etkilenmesi aile ile sınırlı kalmaz elbette, sosyal ilişkilere de bulaşır. Teknoloji kullanım zamanının sınırlanması, sevdiklerinizle daha uzun ve kaliteli zaman geçirmenize, iletişim kurmanıza olanak tanıyacaktır.
Uzun süreli teknoloji kullanımı, fiziksel ve psikolojik sağlığınızı da olumsuz etkiler, özellikle uyku düzeninizi bozar, ikili ilişkilerinizi çok olumsuz etkiler. Herkesin ihtiyaçları ve yaşam tarzı farklıdır, bu nedenle kendi iş-özel yaşam dengenize uygun bir teknoloji kullanımı planı oluşturmanız doğru olacaktır.
İş-özel yaşam dengesi, kişisel mutluluk, sağlık ve başarı için kritik bir role sahiptir. Mükemmel bir iş-özel yaşam dengesi diye bir şey olmadığını görün. Sevdiğiniz bir iş bularak bu dengenin kendiliğinden sağlanması ihtimali de maalesef bugünkü ekonomik tabloda düşük bir olasılık. Her birey dengeyi sağlamak için kendine özgü stratejiler oluşturmalıdır.
Sağlığınızı daima önceliklendirin. Siz iyi olmazsanız, kimseye de bir faydanız olmaz. Bunu hiç aklınızda çıkartmayın. Yıl içindeki tüm izinlerinizi kullanın. İmkanlarınızın el verdiği ölçüde tatil yapın. Siz izinlerinizi kullanmayıp biriktirdiğinizde daha kıymetli bir eleman olmuyorsunuz. Sizin de tıpkı bir bilgisayar fanı gibi soğumaya, dinlenmeye, molaya ihtiyacınız olduğunu hiç aklınızdan çıkartmayın.
İş-özel yaşam dengesi, bireylerin refahını ve mutluluğunu etkileyen önemli bir faktördür. Bu dengeyi sağlamak için zamanı iyi yönetmek, öncelikleri belirlemek, esneklik göstermek, destek almak ve kendinize iyi bakmak önemlidir. Kendinize, işinize ve sevdiklerinize zaman ayırmanız, hem profesyonel hem de kişisel anlamda tatmin ve başarı elde edebilirsiniz. Etmenizi sağlayacaktır.
Unutmayın, hayat sadece işten ya da keyiften oluşmuyor. Denge size de iyi gelecektir.
Dr.phil. R. Meltem KAVCAR SIRMALI
25 Temmuz 2023